Strategie zwalczania wypalenia zawodowego wśród opiekunek osób starszych.

Kluczowe elementy w wielowymiarowym podejściu do problemu stresu i wypalenia w opiece nad seniorami.

Wypalenie zawodowe to problem, który dotyka niemal każdego sektora, jednakże w przypadku opiekunek osób starszych może być szczególnie niebezpieczny. Nie tylko dla samych opiekunek, ale również dla podopiecznych, którzy są od nich zależni. Ale jakie są mechanizmy wypalenia
i jak z nim walczyć?

Jak stres wpływa na organizm?

Stres jest jednym z głównych czynników prowadzących do wypalenia zawodowego.
Jego wpływ na organizm jest złożony i może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych. Oto kilka przykładów:

– Powoduje wzrost stężenia cholesterolu i kwasów tłuszczowych we krwi

– Nasila stany zapalne i ich objawy (ból, obrzęk, zaczerwienienie)

– Prowadzi do wyższej zawartości glukozy we krwi

– Przyśpiesza czynność serca i częstość oddychania

– Powoduje spadek produkcji białek

– Upośledza trawienie

– Ma niekorzystny wpływ na system odpornościowy i odpowiedź alergiczną

– Powoduje zwiększoną skłonność do powstawania zakrzepów

– Przyczynia się do wzmożonego wydzielania kwaśnego soku żołądkowego

– Podnosi ciśnienie krwi

Stałe narażenie na stres może prowadzić do poważnych chorób, takich jak zawały, dusznica, niewydolność serca, udary i choroba tętnic obwodowych.

Alarmujące statystyki.

Według badań Human Power z 2019 r. prowadzonych w Polsce,
33,1% pracowników odczuwa frustrację i irytację,
35,3% zniechęcenie, a 24,7% strach i niepokój.

Co więcej, liczba dni absencji chorobowej związanych z zaburzeniami psychicznymi wzrosła
w latach 2012–2018 o 38,7%. Wydatki na to poniesione przez FUS i zakłady pracy wzrosły o ponad 0,5 mld zł.

Jakie mogą być przyczyny wypalenia zawodowego w zawodzie opiekuna?

1. Wysokie wymagania emocjonalne

Opieka nad osobami starszymi to nie tylko zadanie fizyczne, ale też emocjonalne. Opiekunki są często zmuszone do zarządzania różnymi trudnymi emocjami, zarówno własnymi, jak i podopiecznych. Zarządzanie stanami emocjonalnymi jak agresja, frustracja, smutek czy lęk jest nie tylko męczące, ale też może prowadzić do wypalenia zawodowego. Jest to szczególnie ważne w kontekście demencji czy innych zaburzeń psychicznych, które są częste u osób starszych. Pomoc psychologów i wsparcie ze strony innych opiekunów może być w tym kontekście nieocenione.

2. Brak czasu na regenerację

Opiekunki pracują często w napiętym harmonogramie, z długimi godzinami i minimalną ilością czasu wolnego. Ten brak czasu na regenerację fizyczną i psychiczną ma bezpośredni wpływ na zdrowie i dobrostan, zwiększając ryzyko wypalenia. Dlatego ważne jest, aby wprowadzić system zmianowy, który pozwala na odpoczynek i regenerację, jak również korzystanie z urlopu i dni wolnych.

3. Odpowiedzialność i stres decyzyjny

Decyzje, które opiekunki muszą podejmować na co dzień, często mają znaczący wpływ na zdrowie i dobrobyt ich podopiecznych. Od zarządzania lekami, przez podejmowanie decyzji związanych z dietą, aż po interwencje w nagłych sytuacjach medycznych – stres związany z tymi decyzjami jest ogromny. Nieumiejętność radzenia sobie z tym może prowadzić do wypalenia zawodowego.

4. Konflikty interpersonalne

Stosunki z rodzinami podopiecznych, a także z innym personelem, mogą być źródłem dodatkowego stresu. Niewyjaśnione sytuacje, różnice kulturowe czy po prostu brak komunikacji mogą generować konflikty, które dodatkowo obciążają psychicznie. Odpowiednie szkolenia z zakresu komunikacji interpersonalnej oraz wsparcie ze strony psychologów mogą w tym pomóc.

5. Brak autonomii

W niektórych miejscach pracy opiekunek nie ma praktycznie żadnej autonomii. Wszystkie decyzje są podejmowane przez wyższe organy, a opiekunki muszą je wykonywać bez możliwości wpływu na nie. To może być szczególnie frustrujące i demotywujące, co z kolei może prowadzić do wypalenia zawodowego.

6. Zmęczenie i przeciążenie fizyczne

Obowiązki opiekunki często są fizycznie wymagające. Długie godziny na nogach, podnoszenie pacjentów czy wykonywanie innych zadań związanych z ich podstawową opieką mogą prowadzić do przemęczenia i problemów zdrowotnych, takich jak bóle pleców czy zmęczenie mięśni.

7. Izolacja emocjonalna

Opiekunkom często brakuje wsparcia, nie tylko ze strony pracodawców, ale też ze strony współpracowników lub rodziny. Izolacja, wynikająca z braku czasu na życie społeczne
czy też z konieczności dbania o osoby, które same są izolowane, może prowadzić do poczucia samotności i w konsekwencji do wypalenia zawodowego. Wsparcie w formie grup wsparcia czy konsultacji psychologicznych może okazać się tutaj niezbędne.

Jak zwalczyć wypalenie zawodowe?

1. Zmniejszenie obciążeń i lepsza organizacja pracy

Natłok obowiązków i niewłaściwa organizacja pracy to jedne z głównych czynników stresogennych. Wydajniejsza organizacja i podział obowiązków między personel mogą znacząco pomóc.

2. Szkolenia i wsparcie psychologiczne

Edukacja na temat mechanizmów stresu i sposobów radzenia sobie z nim. Szkolenia mogą również nauczyć jak efektywnie organizować pracę i dbać o zdrowie psychiczne.

3. Regularne przerwy i odpoczynek

Nieustanna praca bez odpoczynku zwiększa ryzyko wypalenia. Regularne przerwy i chwile relaksu są kluczowe.

4. Wsparcie ze strony pracodawcy

Jest niezbędne, aby pracodawcy byli świadomi problemu wypalenia zawodowego i oferowali wsparcie w formie elastycznego czasu pracy czy dodatkowych dni wolnych.

5. Technologie wsparcia

Wykorzystanie technologii w celu zminimalizowania stresu cyfrowego i przeciążenia informacyjnego.

6. Skorzystanie z pomocy specjalisty

Jeżeli zauważysz objawy wypalenia zawodowego u siebie lub u swoich koleżanek i kolegów, najlepszym rozwiązaniem jest skonsultowanie się ze specjalistą.

Nie można też zapomnieć o wsparciu emocjonalnym, które może pochodzić z różnych źródeł, np. rodziny czy przyjaciół. Utrzymanie zdrowych relacji społecznych może stanowić bufor przeciwdziałający negatywnym efektom stresu. Dodatkowo, grupy wsparcia mogą oferować możliwość dzielenia się doświadczeniami i sposobami radzenia sobie z trudnościami zawodowymi.

Czynnikiem nie do przecenienia jest również kultura panująca w miejscu pracy. Otwarty dialog na temat problemów i wyzwań, jak również sposobów ich rozwiązania, może być kluczowy. Jeżeli pracodawcy i pracownicy będą aktywnie szukać rozwiązań problemu wypalenia zawodowego, szanse na jego zminimalizowanie znacząco rosną.

Wypalenie zawodowe to problem, który nie tylko wpływa na jakość życia opiekunek,
ale również na jakość opieki nad seniorami. Jest to problem wymagający kompleksowego podejścia i świadomości ze strony zarówno pracowników, jak i pracodawców.